چرم طبیعی و همه نکاتی که باید درباره آن باید بدانید - مجله کالج

تاریخچه چرم از کجا آغاز شد؟

دباغی چرم یکی از قدیمی ترین کارهای بشر است. انسان های اولیه برای غذا شکار می کردند و از پوست حیوانات به عنوان لباس، کفش و بعلاوه سرپناه استفاده می کردند. یونانیان باستان 1200 سال قبل از میلاد مسیح به استفاده از چرم برای لباس و صندل هایشان شناخته شده هستند. بعدها در مصر فراوری چرم به علت اینکه محبوب فرعون ها و ملکه ها بود، توسعه پیدا کرد. بعدها استفاده از چرم به تدریج وارد کشورهای دیگر از جمله رم شد. در رم سربازان پیاده از چرم برای پیراهن های محافظ و زره استفاده می کردند.

امروزه بازار فراوری لباس و وسایل چرمی از گذشته الهام گرفته و طراحان مد و معاصر هنوز هم برای طراحی محصولات چرمی از تاریخ یاری می گیرند؛ از چکمه های چرمی گرفته تا عینک های خلبانی که یادآور کابوی های قدیمی و هوانوردان جنگ جهانی دوم هستند.

چرم از چه چیزی ساخته می گردد؟

چرم طبیعی از پوست حیوانات ساخته می گردد. رایج ترین و محبوب ترین چرم در جهانی مد امروز، چرم تشکیل شده از پوست گاو است. پوست گاو 65% چرم های فراوری شده را پوشش می دهند. بعد از چرم گاوی، چرم گوسفند محبوب است؛ چرم گوسفند از پشم دست نخورده تشکیل می گردد که به راحتی با پارچه پوشانده می گردد. چرم گوسفند معمولا در ساخت دمپایی و فرش مورد استفاده قرار می گیرد.

بعد از چرم گاوی و گوسفندی، درصد کمی از چرم در جهان از پوست حیواناتی مانند بز، بوفالو و حتی کروکودیل، مار و شترمرغ هم تشکیل می گردد. علاوه بر این ها، چرم شتر هم وجود دارد که به مقدار بقیه چرم ها شناخته شده نیست؛ اما چرم ساخته شده از پوست شتر بسیار مقاوم تر و قوی تر از چرم گاوی است. چرم پوست شتر حدود 10 برابر پوست گاو فیبر دارد و در برابر پارگی بسیار مقاوم است و بعلاوه دوام بیشتری دارد.

انواع چرم

به طور کلی، چرم با توجه به روش ساختش، به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم می گردد. شناخت چرم ها در خرید چرم به یاری شما خواهد آمد. در ادامه انواع مختلف چرم را به شما معرفی می کنیم:

چرم مصنوعی

چرم مصنوعی یا همان چرم صنعتی، همان چرمی است که در وسایلی مانند مبل، روکش صندلی اتومبیل، برخی لباس ها و… می بینید. این چرم به چرم وگان یا گیاهی هم معروف است. چرم مصنوعی دو مدل اصلی دارد؛ چرم پلی اورتان (PU) و چرم پلی وینیل کلراید (PVC).

چرم PVC در دهه 1940 در ایالات متحده آمریکا فراوری شد. این چرم برای محصولاتی مانند کفش، روکش مبل و فضای داخلی خودرو استفاده می گردد. در اواخر دهه 1950 برخی از شرکت های شیمیایی آغاز به فراوری چرم PU کردند. هر دوی این چرم ها کاربردهای مشترکی دارند؛ اما ویژگی های متفاوتی نیز دارند.

چرم PU (که فوم هم به آن گفته می گردد) بافت نرم، انعطاف پذیر و قابل تنفس دارد؛ به همین علت بیشتر برای ساخت محصولاتی که در تماس با پوست هستند استفاده می گردد (مثل لباس و روکش مبلمان). چرم PVC به مقدار چرم PU قابلیت تنفس ندارد؛ در نتیجه اکثرا برای محصولاتی استفاده می گردد که به دفع رطوبت احتیاج دارند. مثل جلد کتاب یا جعبه دستگاه های الکترونیکی.

چرم طبیعی

چرم طبیعی از دباغی پوست حیوانات تشکیل می گردد. مقاومت زیاد، استحکام بالا، دوام و ماندگاری از ویژگی های چرم های طبیعی است. چرم طبیعی بر اساس استحکام به سه دسته سبک، نیمه سنگین و سنگین تقسیم می گردد.

• چرم های سبک از پوست حیواناتی مثل گوسفند و بزغاله به دست می آیند و ضخامت کمی دارند؛ در نتیجه احتیاجمند مراقبت هستند. از طرفی دیگر این چرم ها جنس بسیار لطیفی دارند و به همین علت در اکسسوری هایی مانند دستکش یا کلاه به کار می روند.
• چرم های نیمه سنگین از پوست حیواناتی مثل شترمرغ و کروکدیل ساخته می گردد و جزء چرم های کمیاب محسوب می شوند و قیمت بالایی دارند. این چرم ها در ساخت کالاهای لاکچری و خاص به کار می روند.
• چرم های سنگین تشکیل شده از پوست حیواناتی مثل گاو، گوساله یا شتر هستند. این چرم ها مقاومت بالاتری نسبت به چرم های دیگر دارند و در طی گذشت سال ها و استفاده از آن، ظاهر بهتری می گیرند و بعلاوه مجذوب کنندهیت خود را حفظ می نمایند.

انواع چرم طبیعی بر اساس شکل ظاهری

چرم های طبیعی بر اساس شکل ظاهری خود به دسته های متفاوتی تقسیم می شوند. در ادامه به آنالیز چند مورد از آشناترین و کاربردی ترین مدل های آن می پردازیم.

جیر (Suede Leather)

جیر معمولا از پوست بره ساخته می گردد و در برخی موارد ممکن است از پوست بز، گوساله یا گوزن هم استفاده گردد. چرم جیر از آخرین لایه پوست حیوانات تشکیل می گردد؛ به همین علت نرم است و انعطاف پذیری زیادی دارد اما دوام بسیار کمی دارد. این چرم دارای پرزهای کوتاه و نرم است و حالت مخملی دارد. چرم جیر برای محصولاتی مثل کیف و کفش و اکسسوری های دیگر به کار می رود.

نوعی چرم به نام چرم اشبالت نیز وجود دارد که از لایه میانی پوست ساخته می گردد. این چرم به علت ظاهرش ممکن است با جیر اشتباه گرفته گردد؛ اما چرم اشبالت کلفت تر و محکم تر از جیر می باشد.

نوبوک (Nubuck Leather)

چرم نوبوک چرمی است که قسمت بیرونی آن سمباده زده شده و صاف است. این کار باعث می گردد تا این چرم ظاهری مشابه با مخمل داشته باشد. ممکن است چرم نوبوک با جیر اشتباه گرفته گردد؛ اما چرم نوبوک از خارجی ترین لایه پوست تشکیل می گردد و به همین علت مقاومت زیادی دارد. بعلاوه چرم نوبوک قیمت بالاتری نسبت به چرم جیر دارد.

ورنی (Patent Leather)

چرم ورنی چرمی است که سطح بسیار براقی دارد. این چرم معمولا از پوست گاو و گوساله ساخته می گردد. این چرم ضد آب است و انعطاف پذیری زیادی دارد. ویژگی براق بودن آن باعث می گردد که در اکسسوری هایی مثل کیف و کفش مورد استفاده قرار بگیرد و هواداران زیادی در صنعت مد و فشن داشته باشد. چرم بروشاو هم چرم نیمه ورنی محسوب می گردد و در فراوری پوشاک کاربرد دارد.

کروکو (Croco Leather)

چرم های کروکو، چرم هایی هستند روی آن ها طرح هایی به شکل پوست مار و کروکدیل وجود دارد. این طرح ها به علت سایش در حین ساخت به صورت مصنوعی روی چرم به وجود می آیند. این چرم ها در برخی مواقع حالتی براق هم ممکن است داشته باشند.

چرم دانه بالا (Top-Grain Leather)

چرم دانه بالا، چرم اصلاح شده یا چرم الگانت، دومین چرم باکیفیت است. این چرم همان چرمی است که در قسمت کالاهای چرمی با کیفیت خوب پیدا خواهید کرد. چرم دانه بالا از چرم های کاربردی برای اکسسوری هایی به خصوص کیف دستی است. این چرم ساخته شده از لایه های بالایی پوست است که سمباده یا تراش می خورد و بعد رنگ آمیزی می گردد. این چرم مقاومت زیادی دارد؛ اما نه به مقدار مقاومت چرم دانه کامل.

چرم دانه کامل (Full-Grain Leather)

چرم دانه کامل، همه دانه های طبیعی روی چرم حیوان را با تمامی نقص های ذاتی و مقاومت آن دارد. این چرم اکثرا برای کارهای سنگین مانند جلد اسلحه استفاده می گردد. البته این چرم در لباس، کیف و کفش و بوت هم به کار می رود که کیفیت بسیار بالایی دارد. این نوع چرم نقص های طبیعی مانند زخم و مارک روی خود دارد؛ اما کمپانی های برند از این چرم ها برای محصولات خود استفاده نمی نمایند که قیمت آن را از چیزی که هست گران تر ننمایند!

چرم دانه کامل سختی و مقاومت بالایی دارد. این چرم با گذشت سال و استفاده زیاد، ماده ای به نام پاتینا فراوری می نماید که بسیار غنی است و باعث زیباتر شدن آن می گردد. این چرم به عنوان باکیفیت ترین چرم موجود برای خریدن شناخته می گردد. اگر روی کالایی ساخته شده از چرم دانه کامل پول خرج کنید و از آن مراقبت کنید، مطمئن باشید که تا همواره برای شما کار خواهند کرد.

متدهای برنزه سازی چرم طبیعی

برنزه کردن یا رنگ آمیزی چرم ها روش های مختلفی دارد؛ اما دو متد معروف آن به وسیله کروم و دیگری گیاهی است.

در روش برنزه سازی کروم، چرم ها با استفاده از مواد شیمیایی، اسیدها و نمک ها رنگ آمیزی می شوند. این کار باعث فراوری محصولات چرمی با قیمت های کمتر می گردد. متد برنزه سازی گیاهی نسبت به متد کروم دشوارتر و طولانی تر است؛ به همین علت محصولات چرم رنگ شده به وسیله متد گیاهی قیمت بالایی دارند و به آن چرم طبیعی گفته می گردد.

در متد گیاهی، چرم ها با استفاده از تانن (نوعی جوهر) و مواد گیاهی از جمله پوسته و برگ درختان رنگ آمیزی می شوند. بسته به اندازه مخلوط کردن و استفاده از مواد، چرم ها تناژهای رنگی متفاوتی خواهند گرفت. در متد گیاهی، معمولا چرم ها با استفاده از دست برش می خورند و بعد دوخته می شوند.

تشخیص چرم اصل از چرم صنعتی و مصنوعی

اگر به خرید وسایل چرمی مثل پوشاک یا اکسسوری رفته باشید، متوجه شده اید که تنوع گسترده ای از چرم ها وجود دارد و گاهی تشخیص اینکه کدام چرم طبیعی اصل و کدام مصنوعی است ممکن است سخت باشد؛ بنابراین در ادامه می خواهیم تفاوت های این دو چرم را در ادامه آنالیز کنیم تا از این به بعد بتوانید به راحتی چرم اصل را تشخیص دهید.

1. راحتی

چرم اصل اگرچه تصفیه شده است، اما در هر حال ماده ای طبیعی است. قابل تنفس است و قابلیت انعطاف دارد. از روی دیگر، چرم مصنوعی تمایل زیادی به سفت و سخت بودن دارد؛ زیرا مواد تشکیل دهنده آن طبیعی نیستند. یک تفاوت دیگر در این زمینه این است که، چرم اصل با گذر زمان نرم تر می گردد ولی چرم مصنوعی این قابلیت را ندارد زیرا جنس پلاستیکی دارد.

2. جاذبه بصری

چرم مصنوعی ساخته انسان است. به همین علت تنوع بیشتری نسبت به چرم طبیعی دارد. چرم مصنوعی در رنگ بندی های گسترده موجود است. بعلاوه، چرم های دانه کامل و طبیعی، خصوصیت طرح های خاص و طبیعی را دارند.

چرم های مصنوعی احتیاج به مراقبت کمتری نسبت به چرم های طبیعی و اصل دارند و در صورت مراقبت آن ها مجذوب کنندهیت های ظاهری خود را حفظ می نمایند. چرم های طبیعی هم که دیگر احتیاجی به تعریف ندارند و با مراقبت از آن ها سال های طولانی بدون تغییر ظاهر قابل استفاده و شیک هستند.

3. قیمت

فرقی نمی نماید درباره چکمه های چرم صحبت می کنید یا ترنچ کت ها و کیف مردانه، چرم طبیعی همواره قیمت بالاتری نسبت به چرم مصنوعی دارد. چرم طبیعی علاوه بر اینکه کاملا از پوست حیوانات تشکیل شده، به مهارت ها و تکنیک های خاصی برای ساخت احتیاج دارد.

4. بافت

یکی از بزرگ ترین و واضح ترین نشانه های چرم مصنوعی، بافت آن است. هیچ بافتی حس و بافت چرم طبیعی را ندارد. چرم گاهی اوقات با یک رنگ دانه محافظتی تحت پوشش قرار می گیرد که در این صورت تشخیص تفاوت بین چرم طبیعی و چرم مصنوعی بر اساس بافت سخت می گردد.

5. بو

اگرچه بوی چرم یک مورد ذهنی است؛ اما بسیاری از افراد به بوی چرم مصنوعی علاقه ای ندارند. چرم های مصنوعی بوی مشخصی از پلاستیک یا مواد شیمیایی دارند. چرم های اصل هم بوی طبیعی دارند.

مزایای چرم طبیعی

قرن هاست که چرم مورد استفاده مردم قرار می گیرد. انعطاف پذیری و ظاهر مجذوب کننده آن باعث می گردد که امروزه مورد استفاده برای لباس، کیف، کفش، مبلمان، تودوزی خودروها و… قرار بگیرد. سالانه حدود 500 هزار تن چرم فراوری می گردد. پیشرفت تکنولوژی و روش های مدرن امکان ساخت چرم های مصنوعی را هم فراهم نموده است؛ اما چرم های واقعی ویژگی ها و مزایایی دارند که چرم های مصنوعی ندارند. لیست زیر 10 مورد از ویژگی های خاص چرم طبیعی است که باعث محبوبیت زیاد آن شده است:

ماندگاری؛ دوام چرم طبیعی بسیار زیاد است. البته منظور از دوام زیاد سفت و سخت مثل سنگ نیست! هرچند که برخی چرم ها به همین شکل ساخته می شوند. با استفاده از آن، چرم با حفظ فرم و استحکام خود، انعطاف پذیرتر و نرم تر هم می گردد. بعلاوه از بزرگ ترین مزیت چرم طبیعی این است که ترک نمی خورد و پوسته پوسته نمی گردد.

انعطاف پذیری؛ آیا می دانستید که الیاف چرم طبیعی آنقدر ریز و در هم آمیخته اند که یک گرم از آن حاوی 300 متر مربع سطح داخلی است؟ این همان چیزی است که چرم را در برابر پارگی، کشش و خم شدن بسیار مقاوم می نماید. چرم طبیعی حتی می تواند در برابر حرارت و دمای شدید هم مقاومت کند.

تنوع؛ چرم می تواند به صورت گسترده ای متنوع باشد. از مدل های صاف و نرم مثل جیر و نوبوک گرفته تا مدل های رنگ شده و سفت شده. بعلاوه شما می توانید روی آن طرح ایجاد کنید و نقش های برجسته حک کنید.

قابلیت تنفس؛ چرم طبیعی رطوبت را جذب و آن را به صورت بخار خارج می نماید و هیچ بافت دیگری نمی تواند با این ویژگی رقابت کند. این یک مزیت بزرگ مخصوصا برای کفش های چرم است. شما همواره در کفش ها و بوت هایی که از چرم مصنوعی ساخته شده اند بیشتر عرق می کنید. این موضوع در خصوص روکش صندلی های ماشین هم به همین شیوه است.

استایل؛ ویژگی های کاربردی چرم با زیبایی آن مطابقت دارد. رنگ یا نوع چرم هر چیزی که باشد، کیفیت خود را به نمایش می گذارد. می توانید یک کیف دستی چرم اصل را در کنار چرم مصنوعی بگذارید و تفاوت را ببینید.

طبیعی بودن؛ چرم طبیعی مانند سایر الیاف طبیعی مثل پنبه و ابریشم در برابر پوست بسیار راحت است. بسیاری از الیاف مصنوعی می توانند خراشیده و ناراحت نماینده باشند و بعلاوه در برخی موارد باعث ایجاد حساسیت شوند.

دوست دار محیط زیست بودن؛ چرم های طبیعی فرآورده فرعی کشتن حیوانات برای غذا هستند و به همین علت ممکن است هواداران زیادی را از دست بدهند؛ اما این چرم ها اعتبار سبزتری نسبت به چرم های مصنوعی که از مواد شیمیایی فراوری می شوند هستند. چرم های طبیعی علاوه بر زیست تخریب پذیر بودن، باعث کاهش آلودگی هوا هم می شوند. زیرا طبیعی هستند.

عمر نامحدود؛ چرم، بافتی با عمر نامحدود است. مد روز ممکن است تغییر کند اما چرم ها هیچ وقت از مد خارج نمی شوند و در هرجایی کلاس بالایی دارند.

قیمت؛ چرم های طبیعی ممکن است قیمت بالایی داشته باشند؛ اما به همان مقدار ارزان هستند. زیرا ماندگاری زیادی دارند و هزینه ای که برای آن می کنید ارزشمند خواهد بود.

بوی مجذوب کننده؛ آخرین مورد که اهمیت زیادی هم دارد. چرم طبیعی بوی خوبی دارد که طبیعی هم هست.

چرم در کجا ساخته می گردد؟

امروزه، 6 کشور برتر فراوری چرم در جهان عبارت اند از: چین، ایتالیا، هند، برزیل، کره و روسیه. چرم ها و پوست حیوانات معمولا در این کشورها تهیه می گردد و بعد برای انجام فرایند های بعدی به کشورهای دیگر فرستاده می گردد. برای مثال، یک کمپانی در انگلستان می تواند چرم را از چین خریداری کند و بعد آن ها را به واحد های یخچالی در ایتالیا انتقال بدهد؛ جایی که معروف به متدهایی مانند برنزه کردن است. بعد از انجام همه فرایند ها و پردازش ها، قبل از فروش آن ها را دوباره به انگلستان وارد می نماید. امروزه 80% محصولات چرمی جهان در چین ساخته می گردد؛ هرچند که کشورهای دیگر شناخته شده تر هستند.

لیست زیر تعدادی از برترین برندهای چرم ایرانی را نشان می دهد:

• چرم مشهد
• مارال چرم
• نوین چرم
• پاندورا
• پاتن چرم
• چرم درسا
• کهن چرم
• چرم شیفر
• چرم بوفالوی سفید
• چرم دیبا

این برندهای چرم با سابقه های طولانی، از معروف ترین و معتبرترین برندها هستند. کفش چرم، کیف چرم، کت چرم و کاپشن های چرم اصل و… از مواردی هستند که می توانید با کیفیت بالا از این برندها تهیه کنید.

چگونه از چرم محافظت کنیم؟

لباس ها و اکسسوری های چرمی از جمله کیف، کفش و کت چرم، از مواردی هستند که تقریبا همواره جز مد روز هستند و باعث متفاوت و شیک بودن استایل شما می شوند. اگر چرم خراب گردد دیگر نمیتوان آن را به حالت اولیه برگرداند. در ادامه به آنالیز چند روش برای محافظت از چرم می پردازیم.

وسایل چرمی را دور از آفتاب نگهداری کنید؛ نور خورشید باعث خشک شدن و شنماینده شدن چرم می گردد.

وقتی از لباس یا وسایل چرمی استفاده نمی کنید آن ها را در محیطی خشک و خنک نگهداری کنید؛ رطوبت و مکان های خیس باعث ایجاد کپک در چرم می شوند.

چرم را از مکان های تیز دور کنید؛ اگر چرم دچار پارگی و آسیب گردد، غیرقابل بازگشت است؛ پس بهتر است که از این اتفاقات جلوگیری کنید.

برای تمیز کردن چرم از صابون یا مواد شوینده استفاده نکنید؛ این مواد شیمیایی باعث از بین رفتن روغن های طبیعی موجود در چرم می شوند و باعث خشکی و خراب شدن سریع تر چرم می شوند. برای تمیز کردن چرم بهتر است از یک پارچه مرطوب بهره ببرید و به یاد داشته باشید که همواره بگذارید تا چرم خودش خشک گردد.

از مرطوب نماینده بهره ببرید؛ برای جلوگیری از خشک شدن و یا ترک خوردن چرم، می توانید کرم مخصوص لباس و وسایل چرم را تهیه کنید.

سخن آخر

چرم های طبیعی اصل، با گذر زمان همواره ظاهر بهتری می گیرند و تا مدت های طولانی قابل استفاده هستند؛ البته اگر به مراقبت از آن ها اهمیت بدهید. چرم ها جز مواردی هستند که هیچ وقت از مد نمی افتند و همواره باعث خاص و شیک شدن استایل شما می شوند. پس هرگز از خریدن یک لباس یا اکسسوری چرم پشیمان نشوید؛ زیرا در مکان های مختلفی به بهتر شدن شما یاری خواهند کرد.

منبع: Businessinsider, Wikihow, MahiLeather, Btod